Με νέο κόμμα, ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές, βλάχικα
σχολεία κ.α.
Έχοντας ελληνικές ταυτότητες στην τσέπη τους (!),
Βλάχοι της Αλβανίας συμμετέχουν σε συγκεντρώσεις που οργανώνουν Ρουμάνοι
Τι αποκαλύπτει στον «Π.Λ.» ο δημοσιογράφος ΠΑΝΑΓ.
ΜΠΑΡΚΑΣ, πρ. βουλευτής «Ομόνοιας» και καθηγητής Ελληνικών στο Πανεπ.
Αργυροκάστρου
• Να πατήσουν «πόδι» στη
Βόρειο Ήπειρο, αλλά και σε ολόκληρη τη Νότια Αλβανία επιχειρούν Ρουμανοβλάχοι,
όπως αποκαλύπτει χθεσινό ρεπορτάζ του Παναγιώτη Μπάρκα (αποκλειστικά για τον
«Π.Λ.»), δημοσιογράφου, ανταποκριτή του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων και
πρώην βουλευτή της «Ομόνοιας».
Οι Ρουμανοβλάχοι, έχουν ήδη ιδρύσει κόμμα και μάλιστα στην «καρδιά» του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού, στο Αργυρόκαστρο και στους Αγίους Σαράντα (!), προκαλώντας βεβαίως πολλά ερωτηματικά για τις προθέσεις τους, σε μια περιοχή, όπως η Νότια Αλβανία, που γίνεται συνεχώς πεδίο βαλκανικής αντιπαράθεσης.
Παράλληλα, έχουν τις δικές τους ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές στη Βλάχικη γλώσσα, ενώ στην ίδια γλώσσα θέλουν να γίνεται και η λειτουργία στις εκκλησίες τους. Ακόμη προχωρούν και στην ίδρυση τακτικού βλάχικου σχολείου στο χωριό «Αντώνη Πότση», μόλις 8 χιλιόμετρα από το Αργυρόκαστρο.
Το θέμα που έχει δημιουργηθεί είναι μείζον και αφορά άμεσα την Ελλάδα, τους ελληνόφωνους Βλάχους και βεβαίως τους Βορειοηπειρώτες, που βλέπουν ότι όλες οι παραπάνω κινήσεις, γίνονται...
με την «ανοχή» ουσιαστικά της Αλβανικής Κυβέρνησης,
ενώ το ελληνικό κράτος τηρεί στάση… ουδέτερου παρατηρητή. Οι Ρουμανοβλάχοι, έχουν ήδη ιδρύσει κόμμα και μάλιστα στην «καρδιά» του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού, στο Αργυρόκαστρο και στους Αγίους Σαράντα (!), προκαλώντας βεβαίως πολλά ερωτηματικά για τις προθέσεις τους, σε μια περιοχή, όπως η Νότια Αλβανία, που γίνεται συνεχώς πεδίο βαλκανικής αντιπαράθεσης.
Παράλληλα, έχουν τις δικές τους ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές στη Βλάχικη γλώσσα, ενώ στην ίδια γλώσσα θέλουν να γίνεται και η λειτουργία στις εκκλησίες τους. Ακόμη προχωρούν και στην ίδρυση τακτικού βλάχικου σχολείου στο χωριό «Αντώνη Πότση», μόλις 8 χιλιόμετρα από το Αργυρόκαστρο.
Το θέμα που έχει δημιουργηθεί είναι μείζον και αφορά άμεσα την Ελλάδα, τους ελληνόφωνους Βλάχους και βεβαίως τους Βορειοηπειρώτες, που βλέπουν ότι όλες οι παραπάνω κινήσεις, γίνονται...
Τα γεγονότα
Πριν προβεί σε σχόλια και ερμηνείες, βγάζοντας τα δικά του συμπεράσματα, ο Παναγιώτης Μπάρκας παραθέτει «στεγνά» την είδηση, η οποία έχει ως εξής:
«Ο Βαλεντίνο Μουστάκα, πρόεδρος του Κόμματος «Συμμαχία για Ευρωπαϊκή Ισοτιμία και Δικαιοσύνη των Βλάχων», που ιδρύθηκε στις 2.2.2012, καθώς και άλλα ηγετικά στελέχη του Κόμματος, ήταν την προηγούμενη Πέμπτη και Παρασκευή στο χωριό των Βλάχων «Αντώνη Πότση» στο Αργυρόκαστρο. Πριν 15 μέρες ίδρυσαν εδώ το παράρτημα του κόμματος με πρόεδρο τον Ζήσω Γκότση. Στους Αγίους Σαράντα, η ίδρυση του παραρτήματος του ίδιου Κόμματος έχει προηγηθεί, με πρόεδρο τον Βασίλη Μπακάλη. Οι διοργανωτές δεν έκρυψαν, ότι πίσω από την κίνηση αυτή είναι η Ρουμανία.
Και με ελληνική ταυτότητα!
Στο «Αντώνη Πότση» παραβρέθηκαν σε εορταστική εκδήλωση για την ίδρυση εκπομπής στα Βλάχικα στον τοπικό κρατικό τηλεοπτικό σταθμό Αργυροκάστρου. Το «παρών» έδωσαν περίπου 60-70 άτομα, κυρίως από το χωριό «Αντώνη Πότση». Στη συντριπτική πλειοψηφία ο καθένας απ’ αυτούς έχει προμηθευτεί την ελληνική ταυτότητα.
Στην τοπική κρατική τηλεόραση και ραδιόφωνο έχει καθοριστεί επίσημα ο χρόνος και η μέρα μετάδοσης της εκπομπής. Θα είναι όπως και η ελληνική μισή ώρα την εβδομάδα. Θα είναι στη βλάχικη και θα αφορά τη ζωή, τις παραδόσεις, την πολιτιστική κληρονομιά της κοινότητας των Βλάχων στην ευρύτερη περιοχή. Το «τιμ» της εκπομπής βρίσκεται ήδη στη Ρουμανία, για να εξειδικευτεί, τόσο τεχνικά, όσο και γλωσσικά.
Οι ομιλητές στην εκδήλωση, όπως και σε παλιότερες δημόσιες εμφανίσεις , επεσήμαναν ότι διεκδικούν την καθιέρωσή της, από πολιτιστική σε εθνική μειονότητα, υπό την κηδεμονία της Ρουμανίας! Στο πλαίσιο του βασικού αυτού στόχου του νέου κόμματος, για τη διατήρηση της γλώσσας και του πολιτισμού των Βλάχων, οι ομιλητές στη συνάντηση του «Αντώνη Πότση» επεσήμαναν τη σημασία ίδρυσης τακτικού Σχολείου Βλάχικης Γλώσσας στο ίδιο χωριό. Επίσης ανέφεραν, ότι και η λειτουργία σε εκκλησίες των Βλάχων θα γίνεται στη Βλάχικη γλώσσα. Ούτε στην Αλβανική, ούτε στην Ελληνική.
Ενωμένοι κατά της Ελλάδος
Όντως η λειτουργία στην εκδήλωση του «Αντώνη Πότση» έγινε στη βλάχικη γλώσσα. Πότε στο προσκήνιο και πότε στο παρασκήνιο στελέχη του κόμματος του Μουστάκα, (ο οποίος κάποτε λεγόταν Μουζάκας) αναφέρουν ότι το μοντέλο της δράσης τους στηρίζεται στην ανανέωση της παλιάς συμμαχίας, (τέλη ΧΙΧ- αρχές ΧΧ αιώνα) ανάμεσα σε Ιταλία, Αυστροουγγαρία, Ρουμανία και προτεσταντών για ένωση του Βλάχικου στοιχείου με το Αλβανικό, κατά της Ελλάδας».
Σχόλια- ερμηνείες
Μετά την παραπάνω παράθεση των γεγονότων, ο Παναγιώτης Μπάρκας - άριστος γνώστης, όχι μόνο για την ελληνική μειονότητα, αλλά και όλου του πολιτικού-πολιτιστικού φάσματος στην Αλβανία, προβαίνει σ’ έναν αξιόπιστο σχολιασμό, από τον οποίο ο καθένας μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματά του για το κεφάλαιο «Βλάχοι της Αλβανίας».
˙➢Εδώ πηγάζει η ανοχή της Αλβανικής κοινής γνώμης και όχι μόνο, προς κάθε προσπάθεια προσέγγισης των Βλάχων με την Ρουμανία και η στήριξη της ιδέας, ότι οι Βλάχοι προσέφεραν αξιόλογες υπηρεσίες στην εγκαθίδρυση και πρόοδο του αλβανικού κράτους, αναφέροντας μια σειρά από μεγάλες προσωπικότητες.
˙ Αν αφαιρέσουμε κάποιες περιπτώσεις, η αντίδραση στελεχών και μελών της Ελληνόβλαχης κοινότητας, (για την παρουσία του Κόμματος «Συμμαχία για Ευρωπαϊκή Ισοτιμία και Δικαιοσύνη των Βλάχων» του Ρουμάνικου τόξου και τα προαναφερόμενα αιτήματά του) ήταν ασήμαντη.
˙ «Επιφανή» στελέχη της ίδιας κοινότητας, που έχουν στην τσέπη ελληνική ταυτότητα, ή έχουν επωφεληθεί πολλά από την Ελλάδα, αν δεν στηρίζουν ανοιχτά την κίνηση αυτή, κάνουν την πάπια…
˙ Η εξέλιξη είναι άμεση συνέπεια:
* Της πολιτικής αυθορμητισμού και σε προσωπικό επίπεδο που χάραξε η Ελλάδα σε σχέση με τους Ελληνόβλαχους.
* Σε μεγαλύτερο βαθμό είναι συνέπεια της πολιτικής, της στάσης και θέσης της ΟΜΟΝΟΙΑΣ προς τους Ελληνόβλαχους. Δεν τους θεώρησε ποτέ ισότιμους Έλληνες. Αν δεν τους είχε απέναντι, τους αντιμετώπιζε και τους αντιμετωπίζει ως Έλληνες δεύτερης μοίρας και υπό την δική τους εξάρτηση.
* Η ίδια η ΟΜΟΝΟΙΑ και το ΚΕΑΔ, ενώ δεν έκαναν συγκεκριμένες πράξεις για να εντάξουν τους Ελληνόβλαχους σε μια ενιαία εθνική ελληνική κοινότητα, συνέβαλαν συνεχώς στις προσπάθειες άλλων παραγόντων που απαιτούσαν την διαφοροποίησή τους ως ξεχωριστή πολιτιστική κοινότητα. Ουκ ολίγες οι φορές, σε διοργανώσεις διεθνών οργανισμών για συζήτηση και διεκδίκηση δικαιωμάτων, που οι εκπρόσωποι της ΟΜΟΝΟΙΑΣ ήταν στο ίδιο τραπέζι με εκπροσώπους αυτόνομων συλλόγων Ελληνόβλαχων. Ποτέ δεν παρουσίαζαν κοινά αιτήματα, αλλά και όταν δεν λειτουργούσαν σε αντιπαράθεση, ήταν αδιάφοροι στα αντίστοιχα αιτήματα.
* Πέρυσι, στα πρόθυρα της έναρξης της περιβόητης διαδικασίας απογραφής, ο Ντούλες για να δείξει, ότι πρόκειται για πολλές οργανώσεις μειονοτήτων που αντιδρούν στην απογραφή πληθυσμού και για να δικαιολογήσει την αποχή, παρουσίασε ξεχωριστά από την ΟΜΟΝΟΙΑ και το ΚΕΑΔ την οργάνωση των Ελληνόβλαχων, που πρόσκειται στο ΚΕΑΔ. Επίσης ποτέ δεν καταπιάστηκε από το τρωτό σημείο που είχε το ερωτηματολόγιο της απογραφής, που επέτρεπε την ανάδειξη ως «εθνικές μειονότητες», πολιτιστικών ομάδων μη αναγνωρισμένων ως εθνικών, όπως και η περίπτωση των Βλάχων.
ΠΗΓΗ: Πρωϊνός Λόγος Ιωαννίνων
Η Ελλάδα, στην προσπάθεια της να διεκδικήσει τη Βόρεια Ήπειρο, έκανε πολλές προσπάθειες ώστε να εξελληνίσει τους Βλάχους της Αλβανίας. Σε ορισμένα βιβλία στην ελληνική βιβλιογραφία, δεν αναφέρονται καν οι Βλάχοι ως ξεχωριστή ομάδα/εθνότητα αλλά συνυπολογίζονται με τους Έλληνες, με αποτέλεσμα έτσι να διογνώνεται τεχνιτά ο αριθμός των Ελλήνων της Αλβανίας. Συνήθως οι Έλληνες μιλάνε για 400.000 βορειοηπειρώτες Έλληνες, αλλά σε ορισμένα βορειοηπειρωτικά έντυπα αναφέρεται και ο αριθμός των 700.000. Αυτό μπορεί να προκαλέσει μόνο γέλιο σε όσους γνωρίζουν την πραγματικότητα και την ελληνική προπαγάνδα. Ο Αμερικανός (βλάχικης καταγωγής) καθηγητής Tom Winnifrith, θεωρεί ότι ο πληθυσμός των Βλάχων της Αλβανίας, κειμένεται γύρω στους 50.000 με 200.000. Στην προσπάθεια του εξελληνισμού των Βλάχων της Αλβανίας, η Ελλάδα χορηγούσε σχετικά εύκολα βίζες, άδειες εργασίας και υποτροφίες για τα παιδιά τους, την ίδια στιγμή που με δυσκολία τις έδινε στους καθεαυτό Έλληνες της μειονότητας, καθώς επίσης παλαιότερα έδινε σε πολλούς Βλάχους από ένα χρηματικό ποσό (γύρω στα 350 ευρώ). Οι σύλλογοι των Ελληνόφρονων Βλάχων, διαχειρίζονταν την παροχή των αδειών εργασίας και της βίζας, εκδίδοντας πιστοποιητικά που να αποδείκνυαν την βλάχικη καταγωγή των αιτούντων.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤον Οκτώβριο του 2011 έγινε απογραφή του πληθυσμού στην Αλβανία. Ο Πρόξενος της Ελλάδας στην Κορυτσά (τότε), Θεόδωρος Οικονόμου-Καμαρινός, κατά τη διάρκεια μίας εδήλωσης προέτρεψε τους Βλάχους της περιοχής να απογραφούν και να δηλώσουν Έλληνες. Είχε μάλιστα τη βοήθεια ορισμένων ελληνοφρόνων Βλάχων της περιοχής, ενταγμένων στη μειονοτική ελληνική οργάνωση ‘Ομόνοια’. Είπε ο Πρόξενος: «Στην Κορυτσά υπάρχουν Έλληνες και πρέπει να απολαμβάνουν μειονοτικών δικαιωμάτων, όπως όλοι οι Έλληνες της Βορείου Ηπείρου και της υπόλοιπης Αλβανίας». Επίσης, κάλεσε τους εκτός μειονοτικών περιοχών Βορειοηπειρώτες να δηλώσουν την ελληνική τους καταγωγή στην απογραφή πληθυσμού, λέγοντας πως οι Βλάχοι της Αλβανίας έχουν ελληνική συνείδηση! Μία μικρή μερίδα των Βλάχων της Αλβανίας ακολούθησε τις υποδείξεις του Έλληνα Προξένου και του πρόεδρου του παραρτήματος της Ομόνοιας στην Κορυτσά, Ναούμ Ντίσο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ Σύλλογος Βλάχων της Αλβανίας (Shoqata ‘Arumunët e Shqipërisë’) αντέδρασε στις δηλώσεις του Έλληνα Πρόξενου στην Κορυτσά. Ο πρόεδρος του εν λόγω συλλόγου (ιδρύθηκε στις 24 Οκτωβρίου του 1991, μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος), Vangjel Shundi, τεκμηρίωσε με εθνογραφικά, γλωσσικά και ιστορικά στοιχεία ότι οι ερχόμενοι στην Αλβανία τη 2η χιλιετία μ.Χ. από την Ιταλία και τη Δακία Βλάχοι, είναι οι Βλάχοι ή Αρουμάνοι της Αλβανίας και δεν έχουν σχέση με τον ελληνικό πληθυσμό. Σχετικά, ο Shundi αναφέρεται και στη ‘Διακήρυξη του Αλβανικού Λαού’, εκδοθείσας από τον αλβανικό σύλλογο ‘Drita’ στο Βουκουρέστι την 26η Μαϊου 1889.
Ο πρόεδρος του Συλλόγου Βλάχων της Αλβανίας έχει πει σε ρεπορτάζ του τηλεοπτικού καναλιού ‘TV Klan’ ότι οι παλαιοί τάφοι στην Κορυτσά φέρουν επιγραφές στην αρουμάνικη γλώσσα, η οποία ομοιάζει πολύ με την αλβανική γλώσσα. Σύμφωνα με τον Shundi, ο Έλληνας Πρόξενος στις δηλώσεις του: «…Πηγαίνετε να δείτε τους τάφους των παππούδων σας σε τι γλώσσα είναι γραμμένοι και τότε σκεφτείτε για το πως πρέπει να πράξετε. Σε αυτούς του τάφους οι πατεράδες σας έχουν γραφεί με ελληνικά ονόματα και η μάχη δεν τελειώνει με την απογραφή του ελληνικού πληθυσμού. Πρέπει να μάθετε τα δικαιώματα των μειονοτήτων και τα δικαιώματα αυτά πρέπει να εφαρμοστούν σε όλους τους τομείς του αλβανικού κράτους και ειδικά στην περιοχή που αντιπροσωπεύει την Βόρειο Ήπειρο…» (προσπαθόντας να επηρεάσει τους Βλάχους της Κορυτσάς ώστε να δήλωναν Έλληνες στην απογραφή) αναφερόταν στους καινούργιους τάφους των μεταναστών στην Ελλάδα, οι οποίοι για διάφορους λόγους έχουν μεταβάλει την ταυτότητά τους και μετά θάνατον θάβονται στην Κορυτσά. Επίσης, οι επιγραφές στα ελληνικά στους τάφους και σε διάφορα κτήρια της περιοχής, δεν αποδεικνύουν αυτομάτως ελληνικότητα, καθώς επί πολλά χρόνια η γλώσσα στις θρησκευτικές εκκλησιαστικές τελετές ήταν τα ελληνικά, υπό την ασφυκτική και αφομοιωτική καθοδήγηση του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης (μέχρι το 1937 η Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας ανήκε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και η επίσημη εκκλησιαστική γλώσσα ήταν τα Ελληνικά).
Και όσον αφορά την εγγραφή στα δελτία απογραφής βάσει την εθνικότητας και του θρησκεύματος, για τον Shundi το έντυπο του Ινστιτούτου Στατιστικής προσδιορίζει σαφώς την αρουμάνικη/βλάχικη καταγωγή και εκείνος τονίζει ότι η καταγωγή αυτή δεν υπάρχει λόγος να καταγραφεί ως ελληνική.
Στις δηλώσεις του Έλληνα προξένου Θεόδωρου Οικονόμου-Καμαρινού, αντέδρασε και ο Βλάχος ιερέας της Κορυτσάς, Dhimitër Veriga: «Ο Πρόξενος μου είπε να δηλώσω Ελληνόβλαχος για να μου δόσει βίζα. Το ένοιωσα σαν περιφρόνηση, όπως είπα εγώ είμαι Αλβανόβλαχος, μου αρνήθηκαν τη βίζα» δήλωσε ο ιερέας Dhimitër Veriga, στο τελεοπτικό κανάλι News24. Χαρακτήρισε ανεύθυνες τις δηλώσεις του Έλληνα προξένου στην Κορυτσά, ενώ τόνισε ότι οι Βλάχοι δεν είναι Έλληνες. «Οι Βλάχοι δεν είναι Έλληνες και η Κορυτσά δεν είναι ελληνική. Βλάχοι υπάρχουν και στην Ελλάδα. Εγώ που είμαι Αλβανόβλαχος, ποτέ δεν είπα σε αυτούς της Ελλάδας να δηλώσουν Αλβανοί. Αυτοί γιατί το κάνουν αυτό;» τόνισε ο ιερέας.
Η κοινότητα των Βλάχων της Αλβανίας, πρόσφερε στη χώρα μία σειρά πατριωτών, ηρώων, ανθρώπων της τέχνης και του πολιτισμού. Μερικοί από αυτούς ήταν οι εξής:
ΑπάντησηΔιαγραφή• ο Kostandin Kristoforidhi ή Kostandin Nelko (όπως ήταν και το πραγματικό του επίθετο). Γεννήθηκε το 1826 στο Ελμπασάν. Από το 1847 και μετά, σπούδασε στη Ζωσιμαία Σχολή των Ιωαννίνων. Το 1857 πήγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου και σχεδίασε ένα Υπόμνημα για την Αλβανική Γλώσσα. Στη συνέχεια μετέβη στη Μάλτα όπου παρέμεινε μέχρι το 1960 και μετέφρασε την Καινή Διαθήκη στην γκέγκικη αρχικά και στη συνέχεια στην τόσκικη διάλεκτο της αλβανικής γλώσσας. Μετέβη στην Τυνησία όπου δούλεψε ως δάσκαλος μέχρι το 1965. Εκεί ήρθε σε επαφή με μέλη της Βιβλικής Εταιρείας (στα αγγλικά ‘British and Foreign Bible Society’ ή απλώς ‘Bible Society’). Μετέφρασε και το 1866 εξέδοσε στην γκέγκικη αλβανική διάλεκτο τα τέσσερα Ευαγγέλια και τις Πράξεις των Αποστόλων. Συνέχισε το μεταφραστικό του έργο μεταφράζοντας στη συνέχεια και στις δύο μεγάλες αλβανικές διαλέκτους τους Ψαλμούς το 1868 και 1869, τη Γένεση και την Έξοδο το 1880 (στα τόσκικα), το Δευτερονόμιο το 1882 (στα τόσκικα) κ.α. Έγραψε την ‘Γραμματική τῆς γλώσσης κατὰ τὴν τοσκικὴν διάλεκτον’ το 1882 στα ελληνικά. Το πιο σημαντικό του ωστόσο έργο για το οποίο έγινε γνωστός, ήταν το ‘Λεξικὸν τῆς ἀλβανικῆς γλώσσης’ (στα αλβανικά ‘Fjalori i Gjuhës Shqipe’) που εκδόθηκε στην Αθήνα το 1904, 25 χρόνια μετά τον θάνατο του (Xhevat Lloshi (2008), Rreth Alfabetit te Shqipes, Logos, p. 9)
• ο David Selenica ή David Selenicasi έζησε στα τέλη περίπου του 17ου και στις αρχές του 18ου αιώνα. Θεωρείται ως μία από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της αλβανικής μεταβυζαντινής ζωγραφικής τέχνης. Γεννήθηκε στο χωριό Σελενίτσα (Selenicë) στην περιοχή Κολόνια (Kolonjë), σήμερα νομός Κολόνιας (rrethi i Kolonjës). Το 1715 ζωγράφισε ορισμένες τοιχογραφίες σε ένα από τα παρεκκλήσια του μοναστηριού της Μεγίστης Λάυρας, το πρώτο μοναστήρι που χτίστηκε στο Άγιο Όρος (Άθος). Από το 1722 ως 1726 μαζί με τους δύο μαθητές του Kostandin και Kristo ζωγράφισε την εκκλησία του Αγίου Νικολάου στη Μοσχόπολη (Voskopojë), όπου έχουν επιβιώσει εφτά από τις εικονογραφίες του. To 1727 ζωγράφισε τις τοιχογραφίες της εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή στην Καστοριά και την εκκλησία της Νέας Παναγίας στη Θεσσαλονίκη. Συνδίαζε στοιχεία της βυζαντινής τέχνης της εποχής των Παλαιολόγων και της βενετικής τεχνοτροπίας, μαζί όμως με θέματα της καθημερινής ζωής εισήγαγε στα έργα του και εθνικά και εθνογραφικά στοιχεία. Θεωρείται ο ιδρυτής ενός κατά κάποιο τρόπο διακριτού είδους ζωγραφικής τεχνοτροπίας, που είχε ως κέντρο ανάπτυξης την Κορυτσά. Τα έργα του εκτίθενται σήμερα στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Αλβανίας στα Τίρανα και στο Εθνικό Μουσείο Μεσαιωνικής Τέχνης στην Κορυτσά. (Theofan Popa (1961). Piktorët mesjetarë Shqiptarë. Ministry of Education and Culture. pp. 63–65)
• ο Naum Veqilharxhi (1797-1854). Γεννήθηκε ως Naum Bredhi στο Βιθκούκι (Vithkuq) κοντά στη Μοσχόπολη. Ο πατέρας του, Panajot Bredhi, ήταν μεταφραστής του Ali Pashë Tepelena (Αλή Πασά Τεπελενλή), πασά των Ιωαννίνων. Σε νεαρή ηλικία ο Veqilharxhi μετανάστευσε στη Ρουμανία για να σπουδάσει νομικά, όπου πήρε μέρος στον ξεσηκωμό της Βλαχείας το 1821. Χρόνια αργότερα, δούλεψε στην Brăila ως δικηγόρος, όπου απέκτησε περιουσία και ξόδεψε τα χρήματα του για τη διάδοση των ιδεών της εθνικής αλβανικής αναγέννησης. Στην Brăila έγινε μέλος ενός οργανισμού Αλβανών, οι οποίοι θεωρούσαν την καθιέρωση της αλβανικής γλώσσας και κουλτούρας ως απαραίτητη την Αλβανική Εθνική Αναγέννηση. Το 1825, δημιούργησε ένα δικό του αλφάβητο για την αλβανική γλώσσα. Η τελική μορφή αυτού του Vithkuqi αλφαβήτου με τα 36 γράμματα που δημιούργησε ο ίδιος ο Veqilharxhi, τυπώθηκε το 1844 ως τμήμα ενός αλφαβητάριου υπό τον τίτλο ‘Evëtori Shqip Fort i Shkurtër’ (Το πιο Χρήσιμο και Συνοπτικό Αλβανικό Αλφάβητο). Ο Veqilharxhi απέφυγε την χρήση του λατινικού, του ελληνικού και του αραβικού αλφαβήτου και των χαρακτήρων τους εξαιτίας της θρησκευτικής τους σύνδεσης και των θρησκευτικών υποδιαιρέσεων. Στην αρχή το Evëtor διανεμήθηκε πρώτα στην Κορυτσά και αργότερα προς τα δυτικά μέχρι το Μπεράτ και αλλού. Στις 22 Απριλιου του 1845, ο Athanas Paskali, από τους επιφανούς κατοίκους της Κορυτσάς, ζήτησε πολλά αντίγραφα από τον Veqilharxhi. Το 1845 ο Veqilharxhi έστειλε στον ανηψιό του ένα αρκετά ‘πολεμικό’ γράμμα στα ελληνικά, ο οποίος είχε αποκαλέσει τις πατριωτικές απόψεις του θείου του ως ‘χίμερα’ (με άλλα λόγια φαντασιώσεις): το γράμμα αυτό θεωρείται ως ένα από τα πρώτα γραπτά κείμενα που αντανακλούσαν τις κύριες ιδέες το κινήματος της Αλβανικής Εθνικής Αναγέννησης. (Selim Islami (1984), Historia e Shqipërisë, Academy of Sciences of Albania, p. 134-137)
ΑπάντησηΔιαγραφή«ο Naum Veqilharxhi θεωρείται ο avant-garde και πρώτος ιδεολόγος της Εθνικής Αναγέννησης (Rilindja Kombëtare), επειδή η δουλειά του κατέληξε σε μία από τις πρώτες απόπειρες για ένα αυθεντικό αλβανικό αλφάβητο (1844 και 1845), καθώς επίσης εμπεριείχε μία εμβρυακή μορφή των ιδεών οι οποίες αργότερα αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια της Εθνικής Αναγέννησης.» (Enis Sulstarova, Naum Veqilharxhi dhe lindja e kombit, Pashtriku)
• ο Aleksandër Stavre Drenova, περισσότερο γνωστός με το ψευδόνυμο Asdreni (11 Απριλίου 1872 – 1947), ήταν ένας από τους περισσότερο γνωστούς Αλβανούς ποιητές. Από τα πιο γνωστά ποιήματα του είναι ο Ύμνος της Σημαίας (Hymni i Flamurit) που έγινε αργότερα ο εθνικός ύμνος της Αλβανίας. Γεννήθηκε στο χωριό Drenovë, κοντά στην Κορυτσά. Τα πρώτα χρόνια πήγε στο ελληνικό σχολείο που υπήρχε στο χωριό του. Ο πατέρας του πέθανε όταν ήταν 13 χρόνων. Τον φθινόπορο του 1885, ο Drenova (ή Asdreni όπωςήταν το ψευδόνυμο του) πήγε στο Βουκουρέστι, όπου είχαν πάει πιο πριν τα αδέρφια του. Ενόσω ήταν εκεί, ήρθε σε επαφή με άλλους Αλβανούς συγγραφείς και πατριώτες και ιδεαλιστές. Για ένα μικρό χρονικό διάστημα, παρακολούθησε μαθήματα στη Σχολή Πολιτικών Επιστημών στο πανεπιστήμιο του Βουκουρεστίου και δούλεψε σε ένα ανθρακωρυχείο. Το 1904 δημοσίευσε την πρώτη του δημιουργία από 99 ποιήματα, υπό το όνομα Rreze dielli (Ηλιαχτίδες), αφιερωμένη στον Αλβανό εθνικό ήρωα Σκεντέρμπέη. Το 1905 δίδαξε σε ένα αλβανικό σχολείο στην πόλη Κωνστάντζα και έγινε πρόεδρος του παραρτήματος στο Βουκουρέστι της ένωσης Dija (Γνώση) που είχε ιδρυθεί στη Βιέννη. Η δεύτερη του ποιητική συλλογή (από 99 ποιήματα και αυτή), Ëndrra e lotë (Όνειρα και Δάκρυα) εκδόθηκε 1912, χωρισμένη στις ενότητες πατρίδα, φύση, σκέψη και ομορφιά και ήταν αφιερωμένη στη Βρετανή ανθρωπολόγο Mary Edith Durham. Το ποίημα του ‘Kënga e bashkimit’ (Το τραγούδι της ένωσης), που δημοσιεύτηκε στη συλλογή αυτή, ήταν διασκευή του Hora Unirii του Vasile Alecsandri. Η Τρίτη ποιητική συλλογή του Asdreni, Psallme murgu (Οι ψαλμοί του μοναχού), δημοσιεύτηκε το 1930. Μετά από ένα σύντομο ταξίδι στην Αλβανία το 1914, όπου ο Asdreni είχε πάει στο Δυρράχιο για να καλωσορίσει τον νέο πρίγκηπα της Αλβανίας, Wilhelm zu Wied, επέστρεψε στη Ρουμανία και συνέχισε να ασχολείται με το αλβανικό εθνικό κίνημα. Δούλεψς ως γραμματέας στο αλβανικό προξενείο που άνοιξε εκεί τον Μάρτιο του 1922. Επισκέφτηκε την Αλβανία ξανά το 1937, αλλά σύντομα επέστρεψε στη Ρουμανία, όπου έμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του στις 11 Δεκεμβρίου του 1947. (Robert Elsie, Albanian literature: a short history, 2005, p.104)
ΑπάντησηΔιαγραφή• ο Odhise Paskali θεωρείται ως ένας από τους πιο ξεχωριστούς καλλιτέχνες στην Αλβανία. Γεννήθηκε στην Κοζάνη στις 22 Δεκεμβρίου του 1903 και το 1906 η οικογένεια του μετακόμισε στην Πρεμετή, όπου και ο Odhise παρακολούθησε το ελληνικό σχολείο που τότε υπήρχε στην πόλη. Αργότερα, αφού πήγε σε μία σειρά σχολείων στην Ιταλία, έλαβε το πτυχίο του από τη Σχολή Γραμμάτων και Φιλοσοφίας του Πανεπιστήμιου του Τορίνο. Το 1926, από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Αύγουστο, παρακολούθησε μαθήματα γλυπτικής στο ατελιέ του Edouardo Rubini στο Torino. Εκεί επίσης εξέδοσε το 1929 το πολιτιστικό περιοδικό ‘Studenti Shqiptar’ (Αλβανός Μαθητής) και ίδρυσε την ομόνυμη ένωση Αλβανών φοιτητών. Με την επιστροφή του στην Αλβανία, έγινε ένας από τους ιδρυτές θα μπορούσαμε να πούμε της αλβανικής γλυπτικής και κατά καιρούς του δόθηκαν διάφορα βραβεία και τίτλοι για την καλλιτεχνική του δουλειά. Δημιούργησε μία σειρά από συλλόγους όπως π.χ. η ένωση ‘Miqte e Artit’ (Φίλοι τη Τέχνης) και οργάνωσε διάφορες καλλιτεχνικές εκθέσεις στην Αλβανία, στην Αίγυπτο κ.α. Δίδαξε σε σχολεία και σε πανεπιστήμια των Τιράνων. Τα μνημεία που δημιούργησε βρίσκονται στις κεντρικές πλατείες πολλών πόλεων της Αλβανίας αλλά και στην Ελβετία και την Ιταλία. Φωτογραφίες από τα έργα του βρίσκονται σήμερα στα αλβανικά διαβατήρια, σε τουριστικές κάρτες και σε διάφορες κυβερνητικές εκδόσεις. Φιλοτέχνησε 523 αγάλματα και μνημεία και έγραψε περίπου 510 δοκίμια. Τα έργα του χαρακτηρίζονται από ένα έντονο πατριωτικό/εθνικιστικό πνεύμα. Ο ‘Εθνικός Μαχητής’ (Luftëtari Kombëtar) είναι τοποθετημένος στην Κορυτσά, ο ‘Σημαιοφόρος’ (Flamurtari) βρίσκεται στην Αυλώνα, όπου βρίσκεται επίσης το μνημείο/τάφος του ιδρυτή του αλβανικού κράτους, Ισμαήλ Κεμάλι, (Varri Monumental i Ismail Qemalit) που δημιούργησε ο ίδιος ο Paskali ενώ η προτομή του Σκεντέρμπέη είναι τοποθετημένη στο Κούκες. Ήταν επίσης ο δημιουργός του αγάλματος του Σκεντέρμπέη (Monumenti i Skënderbeut) που τοποθετήθηκε στο κέντρο των Τιράνων στην πλατεία Sheshi Skënderbej (Πλατεία Σκεντέρμπέη) το 1968, στην επέτειο για τα 500 χρόνια από τον θάνατο του ήρωα. Άλλα έργα του είναι ο ‘Άγνωστος Στρατιώτης’ (Ushtari i panjohur) καθώς επισης τα αγάλματα και οι προτομές πολλών ηρώων της Αλβανίας. Γνώριζε λατινικά, αρχαία και νέα ελληνικά, ιταλικά, γαλλικά, αγγλικά και γερμανικά. Πέθανε στα Τίρανα στις 13 Σεπτεμβρίου 1985 σε ηλικία των 81 ετών. Το 2009 ο Υπουργός Πολιτισμού, Νεολαίας και Αθλητισμού, ανακήρυξε το 2009 στις Καλές Τέχνες ως ‘Χρονιά Odhise Paskali’.
ΑπάντησηΔιαγραφή• ο Kristaq Rama (1932 – Απρίλιος 1998), γλύπτης, καθηγητής και πατέρας του σημερινού πρωθυπουργού της Αλβανίας Έντι Ράμα, θεωρείται ότι ήταν Βλάχος στην καταγωγή. Γεννήθηκε στο Δυρράχιο (Durrës). Αποφοίτησε απ’ το Καλλιτεχνικό Λύκειο ‘Jordan Misja’, από το Τμήμα Καλών Τεχνών το 1951, άφησε την Αλβανία για να σπουδάσει στο Leningrad (Αγία Πετρούπολη), στη Σοβιετική Ένωση. Μετά την αποφοίτηση, επέστρεψε στην Αλβανία, όπου δούλεψε στα Τίρανα, αρχικά ως επιθεωρητής καλών τεχνών στο αλβανικό Υπουργείο Πολιτισμού, την περίοδο της κυβέρνησης του Ραμίζ Αλία, και την ίδια στιγμή δίδαξε ως εξωτερικός λέκτορας στο Ανώτερο Ινστιτούτο Τεχνών στα Τίρανα. Ως γλύπτης, ο Rama δημιούργησε προτομές ηρώων, διάφορα πορτρέτα, διάφορα αγάλματα κ.α. Ένα από αυτά είναι η Μητέρα Αλβανία (Nëna Shqipëri) που δημιούργησε μαζί με τους Mumtaz Dhrami, Shaban Halil Hadëri και Hamza Halili, άγαλμα 12 μέτρων που βρίσκεται στο Νεκροταφείο των Μαρτύρων του Έθνους (Varrezat e Dëshmorëve të Kombit) στα Τίρανα, όπου βρίσκονται οι τάφοι 900 παρτιζάνων ανταρτών που σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου. (Vickers Miranda & Pettifer James (1997). Albania: from anarchy to a Balkan identity (2 ed.), C. Hurst & Co. Publishers, p. 83.) Το άγαλμα βρίσκεται πάνω σε ένα βάθρο ύψους τριών μέτρων, στο οποίο είναι γραμμένη η φράση ‘Lavdi e përjetshme dëshmorëve të Atdheut’ (Αιώνια η δόξα των μαρτύρων της Πατρίδας). Ένα άλλο έργο των τριών γληπτών είναι το Μνημείο της Ανεξαρτησίας (Monumenti i Pavarësisë), που βρίσκεται στο Sheshi i Flamurit (Πλατεία της Σημαίας) στην Αυλώνα, πολύ κοντά στον τάφο/μνημείο του ιδρυτή του αλβανικού κράτους, Ισμαήλ Κεμάλι (Garwood Duncan. "Mediterranean Europe". Lonely Planet. p. 61. Retrieved 2011-01-15.)
ΑπάντησηΔιαγραφή• Γνωστοί Βλάχοι της Αλβανίας είναι η γνωστή ηθοποιός Margarita Xhepa από τη Lushnjë, η τραγουδίστρια Eli Fara από την Drenovë της Κορυτσάς, ο πρώην πρέσβης της Αλβανίας στο Ηνωμένο Βασίλειο (1991-1997), Pavil Gesku, και μερικά άλλα αξιόλογα πρόσωπα όπως ο ποιητής και συγγραφέας Lasgush Poradeci (το πραγματικό του όνοματεπώνυμο ήταν Llazar Sotir Gusho) από το Πόγραδετς (Pogradec), ο ηθοποιός Sandër (ή Aleksandër) Prosi και πρώην καθηγητής στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Αλβανίας κατά τα 1962-1975, ο ποιητής και συγγραφέας Mitrush Kuteli (ψευδόνυμο του Dhimitër Pasko) από το Πόγραδετς, ο οποίος αξίζει να σημειωθεί ότι φυλακίστηκε από το κομμουνιστικό καθεστός της Αλβανίας, επειδή άσκησε κριτική στην τελωνειακή και νομισματική ένωση που ήταν να γίνει ανάμεσα στην Αλβανία και τη Γιουγκοσλαβία το 1947 και αντιτάχτηκε στην επανακατάληψη του Κοσόβου από τους Σέρβους, ο ήρωας του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου Andon Poçi που σκοτώθηκε πολεμόντας εναντίον των Ναζιστών κ.α.
Σύμφωνα με τις εκδόσεις της Ακαδημίας των Επιστημών, η βλάχικη μειονότητα στην Αλβανία σήμερα εκτείνεται σε μια αξιοσημείωτη περιοχή της επικράτειας και έρχεται στη δεύτερη θέση μετά τον αλβανικό πληθυσμό, σημειώνοντας περί τους 139.000 κατοίκους. Το 1930 υπήρχαν 8 αρουμανικές/βλάχικες εκκλησίες στην Αλβανία (και 18 σχολεία), από τις οποίες αυτή που ήταν στην Κορυτσά, καταστράφηκε από σεισμό το 1931. Τον Νοέμβριο του 1942, είχαν απομείνει μόνο 6 εκκλησίες. Σήμερα υπάρχει μία εκκλησία όπου η λατρεία γίνεται στα βλάχικα, στην Κορυτσά. Ιερέας (και γλύπτης) είναι ο Dhimitër Veriga (ή Dumitrache στα βλάχικα). Η ανέγερση της εκκλησίας ξεκίνησε το 1995, στην θέση του παλιού βλάχικου νεκροταφείου στην Κορυτσά. Υπάρχει επίσης μία δεύτερη βλάχικη εκκλησία στο Pogradec.
ΑπάντησηΔιαγραφήΥπάρχει ένα βλάχικο ιδιωτικό σχολείο, καθώς και ένας παιδικός σταθμός, στην Divjakë. Ιδρύθηκαν από τον Koci Janko. Το σχολείο άνοιξε στις 8 Δεκεμβρίου του 1998, με την υποστήριξη του Συλλόγου των Βλάχων (Αρωμούνων) της Αλβανίας (Shoqata ‘Arumunët e Shqipërisë’) κ.α. Οι Βλάχοι έχουν επίσης τη δικιά τους εκπομπή στα βλάχικα, στον τοπικό κρατικό τηλεοπτικό σταθμό Αργυροκάστρου, που αφορά τη ζωή, τις παραδόσεις και την πολιτιστική κληρονομιά της κοινότητας των Βλάχων στην ευρύτερη περιοχή, καθώς και το δικό τους κόμμα, το κόμμα ‘Συμμαχία για Ευρωπαϊκή Ισοτιμία και Δικαιοσύνη των Βλάχων’ που ιδρύθηκε στις 02/02/2012.
Ξέχασες τον Βασίλη Πάσκο απο τη Σκόδρα, την μητέρα Τερέζα από τα Σκόπια, τον Φαν Σ. Νόλι με το ελληνικό του όνομα Θεοφάνης Μαυρομάτης απο το Εντιρνέ (Αδριανούπολη) τον παπά Κρίστο Νεγκοβάνι από το Φλάμπουρο της Φλωρίνης (παλαιά ονομασία Νεγκοβάνι) χωριό με Αρβανιτόβλαχους κτλ. Αυτά πες τα και στους συμπατριώτες σου στην Αλβανία που θέλοντας να στηρίξουν έναν αστείο εθνικισμό εις βάρος της Ελλάδος οικειοποιούνται τους Αρβανίτες. Δεν βλέπουν όμως η μάλλον εσκεμμένα δεν βλέπουν οτι η Αλβανία δεν θα υπήρχε εάν δεν ήταν οι Βλάχοι. Θα ήταν πιο σωστό να ονομαστεί η Αλβανία αντί για "σοσιαλιστική δημοκρατία της Αλβανίας" σε "βλαχική δημοκρατία της Αλβανίας"
ΑπάντησηΔιαγραφή