Η Μονή Βύλιζας, αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, βρίσκεται μεταξύ των χωριών Καλαρρύτες και Ματσούκι και σε δασωμένη πλαγιά του βουνού Κριθάρια, πάνω από την ένωση τριών παραποτάμων του Αράχθου.. Η επωνυμία Βύλιζα προέρχεται από τη λατινική λέξη vigilo (=φυλάττω, αγρυπνώ) καθώς το μοναστήρι βρίσκεται πραγματικά σε τοποθεσία παρατηρητήριο σε υψόμετρο περίπου 1.000 μέτρα.
Κατά την παράδοση η Μονή ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα. Η αρχαιότερη όμως γραπτή μαρτυρία της Βύλιζας είναι η εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου με χρονολογία 1676. Το σημερινό κτίσμα είναι μεταβυζαντινό. Το καθολικό κτίστηκε στον τύπο του μονόχωρου ναού με νάρθηκα και απολήγει σε πεντάπλευρη αψίδα.
Ανακαινίσθηκε το 1783 σύμφωνα με επιγραφή στην αψίδα του Ιερού. Ο νάρθηκας ανήκει στην αρχική φάση οικοδόμησης, ενώ ο εξωνάρθηκας προστέθηκε αργότερα.
Το μοναστήρι μετά την διάλυσή του (1893) ζει την παρακμή του.
Σήμερα η Μονή είναι μετόχι της Ι.Μ. Κάτω Παναγιάς Άρτας.
Το 1981 αρχίζει μια νέα εποχή για την Βύλιζα. Η μοναστηριακή επιτροπή με ζήλο και μεράκι ξεκινάει σιγά-σιγά τη στερέωση – αποκατάσταση της Μονής. Αυτή η προσπάθεια -30 σχεδόν χρόνια- είχε σαν αποτέλεσμα την αναμόρφωση της Μονής.
Κατά την παράδοση η Μονή ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα. Η αρχαιότερη όμως γραπτή μαρτυρία της Βύλιζας είναι η εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου με χρονολογία 1676. Το σημερινό κτίσμα είναι μεταβυζαντινό. Το καθολικό κτίστηκε στον τύπο του μονόχωρου ναού με νάρθηκα και απολήγει σε πεντάπλευρη αψίδα.
Ανακαινίσθηκε το 1783 σύμφωνα με επιγραφή στην αψίδα του Ιερού. Ο νάρθηκας ανήκει στην αρχική φάση οικοδόμησης, ενώ ο εξωνάρθηκας προστέθηκε αργότερα.
Το μοναστήρι μετά την διάλυσή του (1893) ζει την παρακμή του.
Σήμερα η Μονή είναι μετόχι της Ι.Μ. Κάτω Παναγιάς Άρτας.
Το 1981 αρχίζει μια νέα εποχή για την Βύλιζα. Η μοναστηριακή επιτροπή με ζήλο και μεράκι ξεκινάει σιγά-σιγά τη στερέωση – αποκατάσταση της Μονής. Αυτή η προσπάθεια -30 σχεδόν χρόνια- είχε σαν αποτέλεσμα την αναμόρφωση της Μονής.
Οι ενθυμήσεις καταγράφτηκαν και μελετήθηκαν από τον καθηγητή – ερευνητή, καταγόμενο από το Ματσούκι κ. Δημήτριο Καλούσιο. Πληροφορούμαστε ότι η Βύλιζα με την οχυρή τοποθεσία της, αποτελούσε ένα φρούριο με τείχος, και στα χρόνια της ακμής της, είχε μετόχια, κτήματα, ζώα, νερόμυλους, πλουσιότατη βιβλιοθήκη με πολλά και σπάνια χειρόγραφα, σπάνιες φορητές εικόνες, ιερά σκεύη κι’ αντικείμενα, ξυλόγλυπτα κ.α.
Το 1746 το Μοναστήρι της Βύλιζας χρηματοδοτεί την κατασκευή της γέφυρας του Παπα-Στάθη στον Άραχθο ποταμό (σημαντικότατο έργο για την περιοχή μας εκείνη την εποχή). Γενικότερα, η Μονή της Βύλιζας, συμμετείχε ενεργά στην οικονομική, κοινωνική, πνευματική και πολιτιστική ζωή της ευρύτερης περιοχής των Τζουμέρκων.
Το 1746 το Μοναστήρι της Βύλιζας χρηματοδοτεί την κατασκευή της γέφυρας του Παπα-Στάθη στον Άραχθο ποταμό (σημαντικότατο έργο για την περιοχή μας εκείνη την εποχή). Γενικότερα, η Μονή της Βύλιζας, συμμετείχε ενεργά στην οικονομική, κοινωνική, πνευματική και πολιτιστική ζωή της ευρύτερης περιοχής των Τζουμέρκων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου