Η "Παπαλίνα", ηρωίδα σε διήγημα του Συρρακιώτη Βαγγέλη Αυδίκου!!!

Το χαρακτηριστικότερο προϊόν του Αμβρακικού κόλπου, είναι η σαρδέλα, που στην Πρέβεζα είχε το όνομα παπαλίνα λόγω του μεγέθους της.

Πριν μερικά χρόνια, ο Συρρακιώτης Βαγγέλης Αυδίκος  έκανε την παπαλίνα ηρωίδα σε διήγημα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΙΑΜΒΟΣ, σε αφιέρωμα στους Ηπειρώτες λογοτέχνες.

 

«Είμαι η παπαλίνα, η γόησσα του Αμβρακικού».

Έμαθα ν’ αποφεύγω την πολυκοσμία και την κοσμική κίνηση στα νερά του Αμβρακικού, ίσως αυτός να είναι ένας  λόγος που ξέμεινα μόνη μου, οι γονείς μου, οι αδερφές μου χάθηκαν, το ίδιο και οι φιλενάδες μου. Είχα βρει μια τρύπα, κάτω από μια πέτρα, όπου δεν έφταναν τα δίχτυα, καθόμουν εκεί με τις ώρες, ξεχνώντας το φαγητό, μου έφερναν οι άλλοι, όσοι γύρναγαν.

   Εκεί με βρήκαν τρομαγμένα τα δισέγγονά μου, με δυσκολία ξέφυγαν από τα δίχτυα, ήταν λεπτούλες και γλίστρησαν, οι περισσότεροι δικοί μας δεν ξαναγύρισαν, «καταστροφή» ψιθύρισε με τρεμουλιαστή ψιλή φωνή η πιο μικρή.   «Πές μας, μάμη», συνέχισε το μικρό, «γιατί φαίνονταν όλοι οι δικοί μας ευχαριστημένοι, καθώς σηκωνόταν ο κύμα, κάποιοι θα μπορούσαν να γλιτώσουν, καμιά προσπάθεια όμως, αντίθετα το κύμα τους έδινε τη φόρα που χρειάζονταν για να κάνουν τη βουτιά της ζωής τους, έπεφταν και καρφώνονταν στα δίχτυα, είδα το θείο μου να κλείνει το μάτι ευχαριστημένος στη συντρόφισσά του- πρώτη μου φορά είδα να πηγαίνει κάποιος με τη...
θέλησή του στο χαμό».

   Δεν μπορούσα να άλλο να σιωπήσω, οι νεότεροι έπρεπε να μάθουν. Τους κάλεσα στο λόζιο μου και τους ιστόρησα τη μοίρα της σαρδελογενιάς μας. «Όλα άρχισαν κάμποσα χρόνια πριν, ήμουν αγέννητη τότε, όλα μου τα είπε η γιαγιά μου που είχε μείνει στα παλιά, δε συμφωνούσε με τους πολλούς. Μέχρι τότε, τι ήμασταν, ένα τίποτε, ασήμαντα ψαράκια. Έπιαναν σαρδέλες και μας πέταγαν στα σκουπίδια. Όμως, κάποια χρονιά όλα άλλαξαν , οι βάρκες γυρόφερναν στις γειτονιές μας. Ξαφνιαστήκαμε, μας άρεσε όμως που άρχισαν να μας δίνουν σημασία, δεν μπορούσαν όμως να το εξηγήσουν. Αργότερα, ανέθεσαν σε μένα  να πιαστώ στα δίχτυα, ν’ ανεβώ στον απάνω κόσμο. Πήγα. Γλίστρησα από το καφάσι, έπεσα σ’ έναν κουβά νερό, τα είδα όλα. Κόσμος πολύς, το είδος μας παντού, σε ζωγραφιές, σε ψησταριές, σε μια μεγάλη πινακίδα στην είσοδο έγραφε «Πρέβεζα, Γιορτή Σαρδέλας», βούρκωσα είν’ αλήθεια, δεν περίμενα τέτοια μεγαλεία, έτσι μου’ ρθε να βγω απ’  το νερό και να πέσω σε καμιά ψησταριά , ήμουν όμως σε αποστολή, είχα χρέος να μεταφέρω τι είδα, τι μ’ άρεσε και τι με στενοχώρησε, ιδίως τις μεγάλες και χοντρές σαρδέλες που δεν ήταν από τον τόπο μας, θα αφήναμε να μας κλέψουν τη δόξα οι ξενομερίτισσες; Τα είπα όλα στους δικούς μας, η επιστροφή ήταν εύκολη, κάποιος άδειασε το νερό στην κοντινή θάλασσα.

   Από τότε, η γενιά μας ορκίστηκε να κρατήσει τη γιορτή ζωντανή, η παπαλίνα έγινε η γόησσα του καλοκαιριού, εγώ προτίμησα να μείνω στην άκρη, είχα χρέος στους νεότερους, να τους μεταφέρω την ιστορία της γενιάς μας, η απόφαση ήταν δική τους, το βέβαιο είναι πως άλλαξε η μοίρα μας, δεν είμαστε πια του κλώτσου και του μπάτσου, αυτό μην το ξεχνάτε, παιδιά μου».

Σημείωση Συρρακιώτη:

Ο Ευάγγελος Γρ. Αυδίκος κατάγεται απ’ το Συρράκο της Ηπείρου. Γεννήθηκε στην Πρέβεζα και σπούδασε στο Κλασικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και εργάστηκε για πολλά χρόνια στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ως φιλόλογος.

Είναι καθηγητής λαογραφίας στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Έργα του:

• Πρέβεζα 1945 - 1990. Όψεις της μεταβολής μιας επαρχιακής πόλης, Πρέβεζα 1992.
• Η ταυτότητα της περιφέρειας στο Μεσοπόλεμο. Το παράδειγμα της Ηπείρου, Εκδόσεις Καρδαμίτσα, Αθήνα 1993.
• Το λαϊκό παραμύθι. Θεωρητικές προσεγγίσεις, Εκδόσεις Οδυσσέας, Αθήνα 1994.
• Το παιδί στην παραδοσιακή και τη σύγχρονη κοινωνία, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1996.
• Λαϊκός λόγος διακονών Θεία Σοφία. Μεγάλου Βασιλείου , Εις την αρχήν των παροιμιών, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1997.
• Από τη Μαρίτσα στον Έβρο. Πολιτισμικές συγκλίσεις και αποκλίσεις. Δήμος Τυχερού, Αλεξανδρούπολη 1998.
• Ήταν μια φορά κι έναν καιρό αλλά μπορεί να γίνει και τώρα. Η εκπαίδευση ως χώρος διαμόρφωσης παραμυθάδων, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1999.
• Χάλασε το χωριό μας χάλασε. Ιστορίες περί ακμής και πτώσης στη Λευκίμη Έβρου, Δήμος Τυχερού, Αλεξανδρούπολη 2002.
• Μουσική και μουσικοί της Θράκης, Αλεξανδρούπολη 2002.
• Η Θράκη και οι άλλοι. Ιχνηλατώντας τα πολιτισμικά όρια και την ιστορική μνήμη, Οδυσσέας, Αθήνα 2007.
• Προς Γραφείο Συνοικεσίων…Με απόλυτη εχεμύθεια, Μεταίχμιο, Αθήνα 2007(υπό έκδοση τον Οκτώβριο)
• Από την Προξενήτρα στο Γραφείο Συνοικεσίων, Μεταίχμιο, Αθήνα 2007(υπό έκδοση τον Οκτώβριο).

Επιμέλεια συλλογικών τόμων:

•  Η ιστορία της Πρέβεζας. Πρακτικά Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου(Πρέβεζα 22-24 Σεπτεμβρίου 1989),
   Πρέβεζα 1993.
•  Πρακτικά επιστημονικού συμποσίου: Κ. Κρυστάλλης, το έργο του στο τέλος της εκατονταετίας από το θάνατό
   (Πρέβεζα, Ιούνιος 1993),  Πρέβεζα 1994.
•  Πρακτικά επιστημονικού συμποσίου: Νικόλας Κονεμένος, ένας ριζοσπάστης λόγιος του 19ου αιώνα(Πρέβεζα,
   Σεπτέμβριος 1994),  Πρέβεζα 1995.
•  Από το παραμύθι στα κόμικς. Παράδοση και νεωτερικότητα», Οδυσσέας Αθήνα  1996.
•  Κρήτη και Λαϊκός Πολιτισμός. Τοπικότητες: αντιστάσεις, μεταβολές, συνθέσεις, Ταξιδευτής, Αθήνα 2007.

Έχει γράψει ακόμη τρία λογοτεχνικά έργα:

•  Μία συλλογή διηγημάτων με τίτλο « Το βλέμμα στον τοίχο με τη μαντανία», Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα,
   Αθήνα 2001.
•  μυθιστόρημα, «Ο δικός μου Θεός», εκδόσεις Ταξιδευτής, Αθήνα 2004.
•  μυθιστόρημα με τίτλο «Η  κίτρινα ομπρέλα», Μεταίχμιο, Αθήνα 2007