Μουσείο Αργυροτεχνίας: Μία πρόταση για παράρτημα στους Καλαρρύτες

Ασημένιο επικάλυμμα Ευαγγελίου (στάχωμα)

από Καλαρρυτιώτες ασημουργούς

Ο Καλαρρυτιώτης Καθηγητής Πανεπιστημίου Απόστολος Κατσίκης, καταθέτει μια πρόταση για την δημιουργία παραρτήματος του "Μουσείου Αργυροτεχνίας Ιωαννίνων" στους Καλαρρύτες

Στους χαλεπούς καιρούς που βιώνει η χώρα μας σε όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανομένου και του πολιτιστικού, η εξαγγελία από το Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Πειραιώς της έναρξης δημιουργίας Μουσείου Αργυροτεχνίας στην πόλη μας, αποτελεί πραγματικά εξαιρετικά ευχάριστη έκπληξη. Η πρωτοβουλία του εν λόγω Ιδρύματος να συμπεριλάβει και την πόλη μας στον κατάλογο αυτών που έχουν την τύχη να δεχθούν τη γενναιοδωρία του είναι όχι μόνο επαινετή και άξια πολλών συγχαρητηρίων αλλά συνιστά φωτεινό παράδειγμα αποδεικνύοντας ότι τα οράματα προσφοράς μπορούν να υλοποιηθούν ακόμη και κάτω από τις πλέον αντίξοες συνθήκες. Υπενθυμίζεται ότι οι δραστηριότητες του Πολιτιστικού Ιδρύματος της Τράπεζας Πειραιώς, με άξονα το Δίκτυο των θεματικών Μουσείων, μοναδικών στο είδος τους, εξακτινώνονται σε ολόκληρη την Ελλάδα, μεταφέροντας στην περιφέρεια πολιτιστικές δραστηριότητες υψηλών προδιαγραφών, μέσω της ανάδειξης των τοπικών ιδιαιτεροτήτων στον παραγωγικό τομέα (ενδεικτικά αναφέρονται το Μουσείο Ελιάς και Λαδιού, Πλινθοκεραμοποιίας, Μαμαροτεχνίας, Μετάξης κ.ά.).
Η ίδρυση του Μουσείου Αργυροτεχνίας στα Ιωάννινα πιστεύω ότι αποτελεί αναγνώριση εκ μέρους...
του Ιδρύματος του ρόλου που διαδραμάτισε η πόλη, οι τεχνίτες του ασημιού, οι επαγγελματίες αργυροχρυσοχόοι στην καθιέρωση και διάδοση της αργυροτεχνίας στη χώρα μας.

Καλαρρυτιώτικη πόρπη γυναικείας παραδοσιακής ενδυμασίας

Θα μου επιτρέψετε στο σημείο αυτό, αφού βέβαια συγχαρώ ολόθερμα τη Διοίκηση του Ιδρύματος για την πρωτοβουλία που αναδεικνύει την Τράπεζα Πειραιώς σε στυλοβάτη του Πολιτισμού στη χώρα μας, να παραθέσω ορισμένα στοιχεία για την «γεωγραφική προέλευση» της τέχνης της αργυροχοΐας και να διατυπώσω μια πρόταση η οποία θεωρώ ότι θα προσέδιδε «ιστορικό κύρος» και θα ολοκλήρωνε θετικά το όλο εγχείρημα.

Ασημένιο αριστούργημα

από Καλαρρυτιώτες ασημουργούς

Κοιτίδα της ασημουργίας
Εάν αναζητήσουμε τις ρίζες της αργυροτεχνίας στην Ήπειρο (ίσως και σε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο μετά την κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας) θα οδηγηθούμε στην ακμάζουσα από τον 17ο αι. κωμόπολη των Καλαρρυτών. Στην ορεινή αυτή περιοχή της Πίνδου, κάτω από ευνοϊκές, λόγω προνομίων, συνθήκες λειτούργησαν δεκάδες εργαστήρια ασημουργίας, στα οποία δημιούργησαν περίφημοι τεχνίτες, μαθήτευσαν εκατοντάδες μαθητές μεχρι τις αρχές του 19ου αιώνα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο οι Καλαρρύτες αποτέλεσαν την κοιτίδα της ασημουργίας αλλά και τη γενέθλια γη πολυάριθμων, αγνώστων αλλά και περιώνυμων τεχνιτών του ασημιού. Από τα χέρια των πασίγνωστων αρχιτεχνιτών Τσιμούρη, Μπάφα, Παπαγεωργίου, Ποντίκη, Βούλγαρη, Νέσση και τόσων άλλων, προέκυψαν αριστουργήματα κοσμικής και εκκλησιαστικής τέχνης τα οποία μέχρι κοσμούν ιδρύματα, ναούς, συλλογές και Μουσεία (ποιος δεν γνωρίζει τα Ευαγγέλια του Τσιμούρη ή τη Λάρνακα του Αγίου Διονυσίου στη Ζάκυνθο «δια χειρός Μπάφα»).

Οι καλαρρυτινοί τεχνίτες όχι μόνον μεγαλούργησαν καλλιτεχνικά,  έκαναν γνωστή την τέχνη της αργυροχοΐας εκεί όπου κυριολεκτικά ήταν άγνωστη, αλλά και τη διέδωσαν σε πλείστες όσες περιοχές (Ζάκυνθος, Κέρκυρα, Ιταλία, Αυστρία κ.α.). Επομένως πολύ ορθά λέγεται ότι οι περισσότεροι από τους ασημουργούς της Ελλάδας (και των Ιωαννίνων) αλλά και της Ευρώπης  έλκουν την καταγωγή από τους Καλαρρύτες (βλ. ο πασίγνωστος Οίκος Bulgari).

Θεωρώ ότι η επέκταση του «Μουσείου Αργυροτεχνίας των Ιωαννίνων» με την ίδρυση ενός Παραρτήματος στο ιστορικό χωριό Καλαρρύτες (που θα παραπέμπει π.χ. στις Απαρχές της Αργυροτεχνίας) θα του προσέδιδε περισσότερο ολοκληρωμένη μορφή και κυρίως θα αποτελούσε αναγνώριση της προσφοράς των μεγάλων καλαρρυτινών τεχνιτών στην αργυροτεχνία και αντίδωρο στη γενέτειρά τους.

Και δυό λόγια για τον Απόστολο Κατσίκη

Ο Απόστολος Κατσίκης, κατάγεται απο τους Καλαρρύτες, είναι πτυχιούχος του Φυσιογνωστικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών και Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Salzburg της Αυστρίας, όπου σπούδασε σε μεταπτυχιακό επίπεδο Γεωγραφία, Οικογεωγραφία, Γεωλογία και Μελέτη του Περιβάλλοντος. Υπηρέτησε ως Καθηγητής στο Πειραματικό Γυμνάσιο της Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων και σήμερα είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, όπου θεραπεύει τα αντικείμενα Διδακτικής της Γεωγραφίας και της Μελέτης του Περιβάλλοντος, Διδακτική των Φυσικών Επιστημών, Οικολογία και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Γεωγραφία.


ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΣΥΡΡΑΚΙΩΤΗ:
 Η παραπάνω επιστολή - πρόταση δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα των Ιωαννίνων "ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝ" στις 30 Μαΐου 2012